Maritieme communicatie Zaanstad

De nostalgische brugwachter met klomp ligt achter ons. Anno 2022 zijn 24/7-bediencentrales met een regionale functie de standaard in marifooncommunicatie. En precies dat is wat de gemeente Zaanstad nu in gebruik heeft. In die regio was het communicatiesysteem rondom de bruggen en sluis in de Nauernasche Vaart en de Zaan sterk verouderd. “De communicatiestructuur die wij daar aantroffen voldeed niet aan huidige wensen en eisen die bij zo’n omgeving passen. De radio-planning van de VHF-kanalen was door de toegenomen drukte rondom vaarwegbegeleiding toe aan vernieuwing”, vertelt Jan de Groot, die als concept designer bij system integrator Abiom het nieuwe systeem ontwierp. “In verschillende delen van het gebied werd dezelfde frequentie gebruikt, wat voor verwarring zorgde. Ook was de dekking niet overal optimaal.”

Slimme organisatie

Abiom won de tender voor ontwerp, installatie, monitoring en onderhoud van het nieuwe marifoonsysteem. Het is een opdracht waarvoor niet alleen geavanceerde technologie nodig is, maar ook slimme (re)organisatie van de benodigde kanalen. Abiom heeft in opdracht van de gemeente Zaanstad een RF-planning gemaakt, die onderbouwd en in samenspraak met Agentschap Telecom de uiteindelijke toewijzing gerealiseerd. Abiom verdeelde het gebied — dat loopt van Krommenie tot het Noordzeekanaal — in vier segmenten. In overleg met het Agentschap Telecom kreeg elk segment vervolgens zijn eigen kanaal.

Abiom leverde verschillende walstations, de marifooninstallaties langs de vaarwegen. Voor de VHF-zender en ontvanger koos Abiom voor de digitale Kairos-radio’s van het Italiaanse bedrijf Radio Activity, onderdeel van de gerenommeerde Jvckenwood Group. De radio’s hebben een eigen IP-adres, waardoor ze direct op het glasvezelnetwerk van de gemeente Zaanstad kunnen worden aangesloten. De digitale radio’s zijn gekoppeld aan de Mimer-software van het Zweedse LSE waar Abiom al jaren mee samenwerkt. De Groot: “Op ons kantoor in Houten maakten we eerst een testopstelling, om de hardware en software goed op elkaar te laten aansluiten. Vervolgens zijn we in het gebied zelf aan de slag gegaan met de installatie van de zenders/ontvangers, antennes en de benodigde software in het Havenkantoor van de gemeente Zaanstad.”

Optimaal bereik

Goed bereik voor vaarwegbegeleiding op een rivier en kanaal realiseren vereist flink wat vakmanschap en rekenwerk. Een zender moet qua dekkingsgebied tegelijkertijd smal en lang uitzenden. Daarvoor zijn speciale richtantennes nodig. De kronkelende Zaan zorgde voor een extra uitdaging. Daarnaast heeft een goed marifoonnetwerk ingeregelde ontvangstgevoeligheid en uitgaand zendvermogen voor de zenders en ontvangers nodig, die heel specifiek bepaalde delen van de Nauernasche vaart en Zaan voor hun rekening nemen.

Om het bereik te verbeteren zijn er aanvullende walstations en antennes geplaatst. De Groot: “We hebben de meeste antennes en walstations bij de objecten met camera’s geïnstalleerd, omdat daar de infrastructuur zoals glasvezelverbinding aanwezig is. Op die manier is een betrouwbare verbinding gerealiseerd.” De aangesloten radio’s hebben GPS voor tijdsynchronisatie, daardoor kan het transport over IP goed getimed plaatsvinden. Dat verhoogt de betrouwbaarheid van de communicatie en van de zenderlogging.

In het gebied heeft de havenmeester dankzij Martime-relayering de regie over de radiocommunicatie rondom een brug of de sluis. De havenmeester beantwoordt een aanvraag voor een doorvaart vanaf een schip via het semi-duplex-walstation bij de brug of sluis. Hierdoor ontvangen alle marifoongebruikers binnen het verzorgingsgebied dit radioverkeer, wat zorgt voor extra veiligheid.

Vijf werkplekken

Abiom leverde ook de grafische userinterface (GUI/bediensoftware) voor de vijf werkplekken in het Havenkantoor, bij de Julianasluis in Zaandam. Dat is het epicentrum van alle marifooncommunicatie in het gebied: alle ingaande en uitgaande communicatie loopt via de radioserver die daar staat. Daarop zijn alle walstations via het IP-netwerk aangesloten. Op deze server worden ook alle gesprekken opgenomen, met Mimer voicelogging-software. Daarmee kunnen gesprekken worden teruggehaald voor reconstructie of analyse. Daarnaast maakt de server via een VPN-verbinding contact met het NOC, het Network Operations Centre van Abiom in Houten, waar alle alarmen 24/7 worden gemonitord en direct worden doorgezet naar de serviceorganisatie als dat nodig is.

In de meldkamer gebruikten de medewerkers voorheen een analoge bediening, nu werken ze met een volledig digitaal bedieningssysteem. Voor de marifoonbediening heeft elke centralist een touchscreen met een overzichtelijke GUI, een tafelmicrofoon en een voetpedaal ter beschikking. Op elke werkplek kan er binnen de vier segmenten gecommuniceerd worden, al blijkt in de praktijk dat elke centralist tijdens een dienst een bepaald gebied voor zijn rekening neemt. Bij de overgang van het oude naar het nieuwe meldkamersysteem werd uiteraard ook veel overlegd met de gebruikers.  De Groot: “Dat betekent dat de software perfect aansluit bij de manier van werken in de meldkamer.”

Toekomstbestendig

Het systeem is toekomstbestendig.  De Groot: “Het kan niet alleen jaren mee, maar kan ook worden uitgebreid met aanvullende functionaliteiten. Denk bijvoorbeeld aan telefonie, intercom/omroepdiensten voor bij de bruggen en de sluis en ook is uitbreiding naar meerdere kanalen mogelijk.”

De opdracht in Zaanstad is een project dat past bij Abiom. De Groot: “Wij houden er niet van om alleen iets te leveren en dan de deur weer uit te lopen. Wij gaan liever een langdurige relatie aan met onze klanten, waarin we ervoor zorgen dat de technologie aansluit bij de manier van werken en andersom. Bij ons is maatwerk de norm. Zo zorgen we ervoor dat de klant 24/7 op ons kan vertrouwen.”

Albin Glaser is afdelingshoofd Havens & Vaarwegen in Zaanstad.

“Het systeem dat wij tot vorig jaar gebruikten was erg verouderd. Ook deden we veel op de kanalen 20 en 18, die ook in Amsterdam worden gebruikt, wat zorgde voor ruis.

Wij waren dus toe aan een stabiel, modern en bedrijfszeker systeem. In de aanbesteding focusten we ons op kwaliteit en zo kwamen we bij Abiom terecht. Er zit daar ontzettend veel kennis en dat zagen we ook bij de installatie en implementatie. Abiom heeft ook de nieuwe RF-planning afgehandeld met het Agentschap Telecom, wat ons veel werk uit handen nam.

Mijn team moest in het begin natuurlijk even wennen aan het nieuwe marifoonsysteem, maar nu zijn ze er hartstikke blij mee. De centralisten hebben een touchscreen waarmee ze goed kunnen werken. En als er alsnog een probleem is kan ik Abiom bellen en lossen zij dat op.”